سفرنامه نويسي ابزار تبلیغ و تبشیر مسیحیت

بيشتر مبلغان مسيحي، گزارش اقامت چند ساله خود در ايران و ديگر سرزمينهاي شرقي را به صورت سفرنامه نوشته و تنظيم كرده اند. اين اسناد تنها در حيطه امور تبليغي مبلغان مورد استفاده قرار نمي گيرند، بلكه يكي از مهم ترين منابع براي تحقيق و پژوهش در ادوار تاريخي جهان و ايران محسوب مي شوند.
سفرنامه هاي مبلغاني مانند سانسون (كتاب دو جلدي وقايع نگار كرمليت ها كه تاريخچه فعاليت مبلغان مذهبي كاتوليك در ايران را بر اساس يادداشتها و گزارش هاي آنان در حد فاصل قرون 17 و 18.م بيان مي كند)، نامه هاي بازن (پزشك مخصوص نادرشاه) و نامه هاي كشيشاني كه در حدّ فاصل دوره صفويه تا پايان دوران افشاريه در ايران اقامت داشتند، از جمله اين موارد هستند.
سفرنامه هاي مذكور، راهنماي مناسبي براي مبلغان تازه كار و داوطلب انجام امور تبليغي در سرزمينهاي شرقي مانند ايران بودند كه از اولين و مهم ترين آن ها مي توان به خاطرات و يادداشتهاي هنري مارتين اشاره كرد. اين يادداشتها ــ كه پس از مرگ هنري مارتين به گونه اي تصادفي به انگلستان رسيدند ــ را اعضاي انجمن تبليغي كليسا، چاپ و منتشر كردند.همچنين يادداشتهاي پيتر گوردون با عنوان بخشي از دفتر روزانه سفر در ايران در 1830.م، تاليفات جان كيتو با عناوين «نظري به دربار ايران با توجه به كاربرد كتاب مقدس» و «كشور و مردم ايران» و «شرح سفرهاي ژوزف ولف» در سه كتاب، آثار كلارا رايس با عناوين «ماري برد در ايران» و «زنان ايراني و رسوم آنها»، اثر ناپير مالكم (از مبلغان و معلمان انجمن تبليغي كليسا در يزد) با عنوان «پنج سال در يك شهر ايراني» و اثر اسقف لينتون كه سر پرسي سايكس مقدمه اي بر آن نوشته است، با عنوان «شرحهاي خلاصه ايراني» از اين جمله مي باشند.
فهرست برخي از انتشارات انجمن تبليغي كليسا درباره ايران را به شرح ذيل مي توان برشمرد: نامه هاي اسقف لينتون با عنوان «پيشرفت ايران»؛ «نظري اجمالي به ايران» درباره تاريخ، جغرافيا و رسوم متداول؛ «پزشكان در ايران» اثر اميلين استوارت كه شرح هيات پزشكي انجمن تبليغي كليسا در ايران را دربردارد؛ «ايران قديم و جديد»، اثر ويلسون كش؛ «گريه يك كودك»، گزارشي درباره قاليبافان كرمان كه يكي از پرستاران انجمن تبليغي كليسا نگاشته است؛ «كلوچه ايراني»، كتابي با جداول، بازي ها ، تصاوير و داستان هاي ايراني؛ «حسن پسر يك راهزن.»